Het personeelstekort in de zorgsector is een grote kopzorg. Tegelijkertijd staan er nog te veel mensen aan de kant die best willen werken, maar die de juiste ingang niet hebben. Zorghub en Werkse! vonden de sleutel tot een oplossing.

Jiske Kiers is businessunit-manager Werk & Participatie bij Werkse!, het werkontwikkelbedrijf van Delft. Daarnaast is ze bestuurslid van Zorghub, ontstaan uit een samenwerking in het sociaal domein in Delft. ‘Vier jaar terug zochten we samen met Cedris naar nieuwe oplossingen voor de parallelle arbeidsmarkt. Er was geld – de Werkinnovatieprijs van een miljoen euro – nu nog een idee. We hebben toen ons bestand bijstandsgerechtigden eens goed onder de loep genomen. De uitkomst: veel vrouwen, veelal 45-plus en vaak alleenstaand. Uit gesprekken bleek dat een flink deel van hen allerlei zorgtaken hadden; als vrijwilliger of mantelzorger. Ze wilden die ervaring best inzetten in betaald werk, maar ze vinden de drempels daartoe vaak te hoog.’

Zelfde doelgroep

‘Het zijn over het algemeen geen mensen die weer naar school willen om een diploma te halen,’ weet Merel Heimens Visser. Zij is directeur van Zorghub, en vervulde die functie eerder bij Stichting Lezen & Schrijven. ‘Ook daar had ik te maken met mensen met veel levenservaring maar zonder schooldiploma’s. Vaak mensen met verborgen talenten, de kunst is om die naar boven te halen.’

Snel uit de caseload

Veel mensen die in de zorg willen werken en een zorgsector die gebukt gaat onder een enorm personeelstekort. Hoe breng je dat bij elkaar? Kiers: ‘Werkse! heeft het concept Zorghub bedacht samen met partners uit het sociaal domein. Het idee is om mensen uit ons bijstandsbestand actief te benaderen voor een betaalde baan in de zorg. Duurzame banen waar mensen snel kunnen instromen. Die snelheid is relevant. Voor de mensen zelf; ze willen niet eerst de schoolbanken in. Maar ook voor de consulenten bij de gemeente. Voor hen is het fijn als iemand snel uit de caseload is.’

Vaste jobcoach

Snelheid is overigens niet hetzelfde als onzorgvuldigheid. ‘Om te beginnen gaat het om ondersteunende taken, taken waarmee zorgprofessionals werk uit handen genomen wordt,’ legt Heimens Visser uit. ‘De mensen krijgen een korte training waarin ze bijvoorbeeld leren omgaan met de computer of hoe je iemand een specifieke aandoening helpt. Daarnaast krijgt iedereen een vaste jobcoach die ondersteunt op de werkvloer. Ook fijn voor de zorginstelling, want die heeft daar zelf de mensen niet voor. Die jobcoach kijkt ook breder. Is de kinderopvang geregeld, is er hulp nodig bij schulden, enzovoort.’

Tips

• Gebruik de instrumenten die er zijn in het BUIG-budget, zet bijvoorbeeld forfaitaire loonkostensubsidie in het eerste halfjaar.
• Stem de banen af op de motivatie van kandidaten.
• Besteed aandacht aan de landing en acceptatie op de werkvloer.
• Zie (handhaving van) de SROI-verplichtingen als aanknopingspunt.
• Laat een MKBA maken.

Risa Canwood is trots als ze haar cliënten netjes aangekleed bij de lift ziet staan. “Dan denk ik: dat heb ik toch maar mooi gedaan.” Via Zorghub vond ze een baan in de zorg.

Het eten uitdelen, dat vindt Risa (30) het leukste. “Mensen kijken er naar uit. Ze komen naar me toe: wat heb je daar? Mag ik een boterham? Via het eten bouw je contact op met ze. Dat geeft me veel voldoening.”

Risa zat al een tijd thuis, toen ze via Werkse! bij Zorghub terechtkwam. Zij begeleiden mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt naar een baan in de zorg. Risa had al wat ervaring, het leek haar leuk om weer in de zorg te werken.

Sinds drie maanden werkt ze bij een instelling voor mensen met dementie. Ze vindt het fijn weer aan de slag te zijn. “Ik zit niet meer de hele dag thuis, ik heb ergens om heen te gaan, om me bezig te houden. Ik werk nu twee dagen, zodat ik ook nog tijd heb voor mijn kinderen en mijn afspraken.”

Meedenken
Het is een drukke periode in de zorginstelling waar ze werkt, er is net veel veranderd en het is nog zoeken naar een nieuwe vorm. Dat geeft wat onrust. “Dus we moeten nog even kijken of ik daar op mijn plek ben,” vertelt Risa. “Ik heb een chaotische tijd achter de rug, en nu heb ik behoefte aan duidelijkheid en rust.” Juist dan is het contact met de jobcoaches van Zorghub extra fijn. “Ze luisteren heel goed, vinden het niet stom of raar. Ze denken met je mee, heel fijn.”

Risa heeft er vertrouwen in dat ze uiteindelijk op de goede plek terechtkomt. Ze is bezig met een cursus gastvrouw. En ondertussen geniet ze van het contact met haar cliënten. “Als je mensen helpt met douchen, aankleden, dingen die ze zelf niet kunnen, dan voel je je daar gewoon veel beter door. Je hebt toch iemand geholpen. Als ik ze daarna bij de lift zie staan, aangekleed en haren gekamd, en ze gaan naar beneden om hun dag te beginnen, dan denk ik: dat heb ik toch maar mooi gedaan.”

Kim van Dodewaard (33), alleenstaande moeder van drie jonge kinderen, werkt sinds oktober 2022 via Zorghub bij verpleeghuis De Bieslandhof van zorgorganisatie Pieter van Foreest. Het gaat zo goed, dat ze de opleiding Helpende Zorg en Welzijn mag volgen en er een vaste aanstelling in zicht komt.

Door een zwangerschap kon Kim als 20-jarige haar mbo-opleiding Helpende zorg en welzijn niet afmaken. Een echtscheiding, een verkeersongeluk en corona maakten dat ze langere tijd niet kon werken. In 2019 vroeg ze een uitkering aan en in 2022 kwam ze in de Zorghub terecht.

Activiteiten

‘Met mijn achtergrond was de Zorghub meteen dé plek om aan het werk te gaan. Sinds oktober 2022 werk ik als gastvrouw op De Bieslandhof met ouderen met dementie. Ik verzorg het eten en drinken voor de bewoners, maar doe ook activiteiten met hen. En omdat ik veel met de mensen optrek, is het ook mijn taak om aan de zorgmedewerkers te rapporteren over hun situatie.’

Vaste aanstelling

Het gaat zo goed met Kim dat ze via Pieter van Foreest de opleiding Helpende zorg en welzijn mag gaan volgen. ‘Dezelfde opleiding die ik als twintigjarige moest afbreken. Daar ben ik heel blij mee! We werken toe naar een vaste aanstelling als helpende’, vertelt ze.

Opvang geregeld

Kim raadt bijstandsgerechtigden met voorkeur voor werk in de zorg aan om dit via de Zorghub te doen: ‘De Zorghub is een mooie opstap naar een vaste baan in de zorg. Zijn er problemen, dan kun je die bespreken met je jobcoach. Je krijgt de tijd om je thuissituatie aan te passen aan het onregelmatige rooster en zo nodig krijg je hulp: zo is er voor mijn zoontje van anderhalf opvang geregeld, nota bene op het terrein van De Bieslandhof. Dat is toch geweldig?!’

Als wethouder in Delft ziet Maaike Zwart zich voor verschillende uitdagingen staan. Mensen aan het werk krijgen en houden. Goede zorg voor inwoners van de gemeente. Zorgpersoneel overeind houden. Zorghub slaat verschillende vliegen in een klap. “Deze win-win situatie gun ik elke stad.”

Half mei organiseerde Zorghub een ontbijt voor de mensen die in de afgelopen periode via hen aan de slag gingen bij een zorginstelling. Maaike Zwart schoof ook aan. Ze is wethouder Duurzaamheid, Werk en inkomen, en Economie in de Gemeente Delft. Het viel haar op hoe positief de deelnemers waren over hun ervaringen. “Het doet zoveel met ze om na een periode in de bijstand weer aan het werk te zijn,” vertelt ze. “Met het steuntje in de rug dat Zorghub biedt gaan ze hun eigen salaris verdienen, nieuwe ervaringen opdoen en bouwen zo enorm veel zelfvertrouwen op. Zelfs thuis maakt dat uit, vertelden ze me. Hun kinderen zijn trots op ze.”

Zorghub is bedacht door het sociaal ontwikkelbedrijf van Delft, Werkse! – waarmee het ook een pand deelt – samen met (zorg)partners uit Delft. Zorghub biedt mensen in de bijstand een betaalde baan binnen zorgorganisaties. Ze voeren ondersteunende taken uit, zodat zorgprofessionals zich kunnen richten op de zorgtaken. Bijna 80 mensen zijn via Zorghub aan een zorgbaan geholpen, vaak alleenstaande moeders. Ze werken in zorginstellingen in de gemeente Delft, Westland, Midden Delfland en Rijswijk. Van hen blijft 80 procent in de zorg werken, 40 procent komt na de detachering in dienst bij de zorginstelling. Zorghub werkt ook intensief samen met andere sociale werkbedrijven uit de regio zoals, Patijnenburg en Den Haag Werkt. Op dit moment is Zorghub in gesprek met Den Haag, Maassluit, Vlaardingen en Schiedam, om ook samenwerkingen aan te gaan met zorginstellingen daar.

Levensveranderend
Maaike Zwart vindt Zorghub een enorme winst, op allerlei vlakken. “Binnen de zorg is een groot tekort aan personeel, de werkdruk is er hoog. De mensen die via Zorghub aan de slag gaan in ondersteunende functies ontlasten hun zorgcollega’s enorm en geven cliënten broodnodige en waardevolle aandacht.”

En ze zag dus wat het voor de Zorghubbers zelf kan beteken. “Het kan echt levensveranderend zijn. Deze mensen willen graag werken, maar hebben nog niet de weg er naartoe gevonden. Ze hebben vaak geen diploma, solliciteren kan lastig zijn, en het is spannend om onderdeel te worden van een team met mensen met jarenlange werkervaring. De drempel om aan de slag te gaan kan hoog zijn. Dus je wil ze aan de hand nemen, goed begeleiden en zacht laten landen in de organisatie.”

Belangrijk daarbij is dat bij Zorghub de mens centraal staat. “Er wordt echt gekeken: waar gaat je hart sneller van kloppen? Waar ben je goed in? En vervolgens: wat is er nodig om aan de slag te kunnen gaan? Er is alle begrip dat dit best een flinke stap kan zijn, een logistieke puzzel met opvang voor de kinderen bijvoorbeeld. Er wordt naar het hele plaatje gekeken: jij bent iemand met een bepaalde situatie en wij gaan jou helpen en ondersteunen om die stap te zetten. Dat is denk ik een hele realistische manier, die in de praktijk werkt. Tijdens het ontbijt hoorde ik veel waardering voor de jobcoaches van Zorghub.”

Waardevols bijdragen
Een organisatie als Zorghub past heel goed bij Maaike Zwarts ideeën voor Delft. “Als wethouder wil je dat mensen aan de slag kunnen. Ik geloof dat iedereen iets waardevols kan bijdragen. Dat kun je alleen maar tot stand brengen als je daadwerkelijk weet wat mensen beweegt, wat ze willen, wat ze kunnen, wat ze belangrijk vinden, waar ze drempels ervaren. Deze aanpak past daar in mijn ogen heel goed bij. Bovendien staan wij ook gewoon voor goede zorg voor onze inwoners. Maar dan heb je wel mensen nodig die dat doen. Deze win-win gun ik elke stad.”

Zorghub biedt mensen in de bijstand een betaalde baan binnen zorgorganisaties. Ze voeren ondersteunende taken uit, zodat zorgprofessionals zich kunnen richten op de zorgtaken. “Het is echt een win-win-win situatie,” vertelt Vera de Graaff, jobcoach bij ZorgHub.

Soms staat Vera echt even te kijken. Zoals bij een van de vrouwen een tijd geleden. Tijdens het kennismakingsgesprek en de trainingsmaand was zij heel stil geweest. “Ze durfde niet goed ruimte in te nemen, alsof ze bang was om het te verpesten,” vertelt Vera. Na haar zwangerschapsverlof ging ze weer bij de vrouw langs, die bij een zorginstelling was gaan werken. Ze wist niet wat ze zag. “Het was een compleet ander mens. Ze was assertief taken aan het oppakken, had ideeën, was sociaal, durfde zich uit te spreken. Ze was echt opgebloeid.”

Het is een van de succesverhalen van ZorgHub. Jobcoaches zoals Vera ondersteunen mensen in de bijstand die graag in de zorg willen werken. Zij doet dit werk nu twee jaar. “Ik werkte daarvoor tien jaar in de horeca. Wat dat betreft kan ik me wel identificeren met onze cliënten: ik weet ook wat het is om een nieuwe stap te maken!”

Het contact met cliënten begint met een kennismakingsgesprek. “We kijken: wie ben jij, waar liggen je kwaliteiten, pas je in de zorg? Maar ook: zijn er wellicht drempels in de privésfeer die aandacht nodig hebben voor je aan de slag kan?” De kunst is om iemand te leren kennen, zegt Vera. “Sommige mensen laten zich niet zo snel zien, bij hen moet je echt vertrouwen winnen. Pas als we een beetje weten wie iemand is, kunnen we de beste match maken met een zorginstelling.”

Voorbereidingsmaand
In een klasje van ongeveer tien mensen krijgen ze een maand trainingen. Vera: “Denk aan een HACCP-training – over hygiëne in de keuken – en een assertiviteitstraining. Tijdens meeloopdagen kunnen ze voelen: is de zorg echt iets voor mij? Het is een dynamische branche, je moet wel tegen die prikkels kunnen. Als zowel de medewerker als de zorginstelling een goed gevoel hebben, tekenen ze een contract voor zeven maanden.”

De medewerkers gaan aan de slag als ondersteuner en doen een mix aan huishoudelijke taken en activiteiten met cliënten. “Het zorgpersoneel heeft het tegenwoordig zo druk dat ze niet meer toekomen aan een wandelingetje of een spelletje met bewoners. Dat onze cliënten aan de slag gaan, levert echt een win-win-win-situatie op. Zij doen mee aan de maatschappij, verdienen hun eigen geld. Zorgmedewerkers worden ontlast. En bewoners krijgen meer aandacht.”

Kans
Deze mensen verdienen een kans, vindt Vera. “Het is hard werken voor ze, maar dan zie je hun persoonlijkheid naar boven komen.” Ze vindt het een hele mooie baan. “Mensen leren kennen, puzzelen waar iemands talent ligt, wat voor drempels we moeten nemen. Het leukste is als ik langsga bij een cliënt op het werk en ik hoor: ‘Hé, wat doe jij hier?’ Dat alles op rolletjes loop.”